ตู้ปลา (อังกฤษ: Aquarium) คือ ภาชนะหลักสำหรับการเลี้ยงปลาสวยงาม มีรูปทรงต่าง ๆ กัน โดยมากมักจะทำเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าโดยผลิตจากวัสดุประเภทกระจกหรืออะครีลิค มีขนาดแตกต่างกันออกไป ตั้งแต่ประมาณ 1 ฟุต จนถึงหลายเมตรในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ ซึ่งตู้ปลาที่มีขนาดใหญ่จะมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิภายในน้อยกว่าหรือช้ากว่าตู้ปลาที่มีขนาดเล็ก
โดยมากแล้วตู้ปลาที่ผลิตจากกระจกจะเชื่อมต่อกันด้วยกาวซิลิโคนแบบกันน้ำ ซึ่งมีความเหนียวทนทานต่อการละลายของน้ำ ขณะที่ประเภทที่ผลิตจากอะครีลิคจะมีความทนทานกว่า เนื่องจากไม่แตกหักได้ง่าย แต่ก็จะมีราคาขายที่สูงกว่า
ซึ่งตู้ปลาแบบที่เป็นทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าด้วยแล้ว จะแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
แบบมีกรอบอะลูมิเนียม
เป็นตู้ปลาแบบเก่า มีกรอบเป็นอะลูมิเนียม และชันอุดกันน้ำรั่ว ซึ่งตู้แบบนี้แลดูอาจไม่สวยงาม แต่มีความทนทาน
แบบไม่มีกรอบ
เป็นตู้ปลาแบบใหม่ ไม่มีกรอบ เป็นแบบที่นิยมใช้กันในปัจจุบัน แต่ความทนทานสู้แบบแรกไม่ได้
การเลี้ยงปลาในตู้มีประวัติศาสตร์มาตั้งแต่ยุคโรมัน และพัฒนาการเรื่อยมาจนถึงยุคกลางและต่อมาจนถึงปัจจุบัน[2] ซึ่งในปัจจุบัน มีการผลิตตู้ปลาให้มีรูปทรงหลากหลายยิ่งขึ้น เช่น ทรงกลม (มักนิยมใช้เลี้ยงปลาทอง), หกเหลี่ยม หรือ ตู้ปลาที่เป็นเฟอร์นิเจอร์ประดับบ้าน ทั้งเป็นโต๊ะรับแขก และเป็นตู้ไม้ รวมถึงมีการแปรรูปจากวัสดุที่เหลือใช้งานแล้ว เช่น โทรทัศน์ หรือแม้กระทั่งติดตั้งกับฝาผนังของบ้าน
สำหรับตู้ปลาขนาดใหญ่ในพิพิธภัณฑ์แล้ว การที่ต้องบรรจุน้ำที่มีปริมาณเป็นจำนวนหลายลิตร ต้องใช้ความหนาของวัสดุตามไปด้วย โดยมีหลักการคำนวณโดยใช้ความสูงคูณกับความกว้างและคูณกับความยาวของตู้ จะได้เท่ากับปริมาณลิตรของน้ำที่จะใช้บรรจุ[1]
หลักในการดูแลรักษาตู้ปลา ผู้เลี้ยงต้องเอาใจใส่ เนื่องจากตู้ปลาสำหรับเลี้ยงปลาสวยงามส่วนบุคคลส่วนใหญ่นั้น กาวซิลิโคนที่ใช้เชื่อมต่อกันนั้นจะเสื่อมสภาพได้เมื่อใช้นานไปสักระยะ จึงหมั่นควรสังเกต และระวังการแตกหักและซึมของน้ำ จึงต้องมีวัสดุที่มีความหนานุ่มรองก้นตู้ไว้ด้วย เช่น โฟม, พลาสติกหรือไม้อัด หากตู้ปลาเกิดจากการรั่วซึม สิ่งที่ต้องทำคือปล่อยน้ำทิ้งให้หมด เช็ดทำความสะอาดแล้วผึ่งลมให้แห้งสนิท จากนั้นก็นำมาซ่อมแซม โดยการใช้ชันหรือกาวซิลิโคนทารอยรั่วให้เรียบร้อย ปล่อยทิ้งไว้นานพอประมาณ จนมั่นใจว่าติดสนิทดีแล้วจึงใส่น้ำลงตู้ปลา สังเกตรอยรั่วซึมของน้ำอีกครั้ง ถ้าไม่มีรอยรั่วซึมแล้วจึงเริ่มจัดตู้ปลาพร้อมปล่อยปลาลง ซึ่งปัจจัยที่จะทำให้กาวซิลิโคนเสื่อมสภาพได้แก่ ความร้อนและแสงอาทิตย์
