ศุภลัคน์ พุฒิเนาวรัตน์ จารี ผลชนะ พจณีย์ แสงทอง
สถาบันวิจัยสุขภาพสัตว์น้ำ
วัณโรคปลาเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อ Mycobacterium ซึ่งพบได้กับปลาหลายกลุ่มทั้งปลาสวยงามและปลาบริโภค มีการศึกษาโรคนี้อย่างกว้างขวางหากแต่ข้อมูลทางด้านกากก่อโรคยังขาดการศึกษา การแพร่กระจายของเชื้อในระบบเลือด ซึ่งจะเป็นข้อมูลสำคัญในการตรวจวินิจฉัยโรคต่อไปในอนาคต การศึกษาครั้งนี้เพื่อตรวจการปรากฎของเชื้อในระบบเลือด และอวัยวะภายในได้แก่ ม้าม ตับ และ ไต โดยเทคนิค PCR และ ISH ทำการทดลองโดยฉีดเชื้อ Mycobacterium marinum (S268) เข้าช่องท้องปลาช่อน (Channa striata) 40 ตัว ปริมาณตัวละ 9.4 x 107 เซล/มิลลิลิตร สุ่มเก็บตัวอย่างสุดสัปดาห์เพื่อเก็บ เลือด ม้าม ตับ และ ไต ตัวอย่างเลือดทำการวิเคราะห์ด้วยเทคนิค PCR ส่วนตัวอย่างเนื้อเยื่อวิเคราะห์ด้วยเทคนิค PCR และ ISH
พบว่าสัปดาห์ที่หนึ่ง ปลาไม่มีอาการผิดปกติทางภายนอกใด ๆ แต่ตรวจพบเชื้อในม้าม ตับ และ ไต ด้วยเทคนิค PCR ในขณะที่ไม่พบเชื้อในระบบเลือดด้วยการตรวจวิธีเดียวกัน ลักษณะพยาธิสภาพของเนื้อเยื่อมีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย สัปดาห์ที่สองปลาบางส่วนมีอาการซึมและมีสีผิวซีด ตรวจพบเชื้อแบคทีเรียทั้งในระบบเลือดและเนื้อเยื่อ โดยเทคนิค PCR และพบ granuloma กระจายอยู่ทั่วในเนื้อเยื่อ ม้าม ตับ และไต การปรากฎของเชื้อทั้งในระบบเลือดและเนื้อเยื่อเด่นชัดมากขึ้นตามระยเวลาที่ผ่านไป การวิเคราะห์เนื้อเยื่อโดยเทคนิค ISH ตรวจพบเชื้อที่ไตและม้ามในสัปดาห์ที่ 1 และตั้งแต่สัปดาห์ที่ 2 เป็นต้นไป ตรวจพบเชื้อได้ทั้งม้าม ไต และ ตับ
